Dân tộc thiểu số Ê đê là một trong 54 nhóm dân tộc ở Việt Nam, có đời sống văn hóa, lễ hội rất phong phú và đa dạng. Trong đó lễ bỏ mả của họ là một trong những lễ hội rất đặc sắc. Nó được đánh giá là một lễ hội mang tính tổng hợp văn hóa nghệ thuật nhuần nhuyễn và sinh động bậc nhất Tây Nguyên. 
LỄ BỎ MẢ CỦA NGƯỜI Ê ĐÊ
Lễ bỏ mả là gì?
Lễ bỏ mả (Pthi atau, brư, muk atau…) của các dân tộc Tây Nguyên (Ê đê, Giarai, Bana…). Là một lễ hội lớn mang tính tang lễ mà người sống tổ chức để từ biệt người chết. Đây là dịp sinh hoạt văn hóa cổ truyền với nhiều hoạt động. Như: hiến tế bằng súc vật, lễ cúng và chia của cải cho người đã khuất, trình diễn âm nhạc, múa hát… 
Lễ bỏ mả là gì
Theo phong tục của người Ê đê. Từ một năm trở lên (có khi ba đến năm năm, hoặc lâu hơn nữa). Người chết (hồn chính) được tiễn đi một chuyến vĩnh viễn về buôn của người chết để có khả năng phục sinh, nhập vào cơ thể sống khác. Có điều đặc biệt là những người khi chết đều phải còn thân xác nguyên vẹn thì mới được làm lễ bỏ mả.
Đặc sắc với lễ kết bạn của người K’ho Lâm Đồng
Mả chưa đầy một năm, gia đình vẫn dùng mùng.
Do đó, lễ bỏ mả thường được tổ chức đúng một năm của người đã chết. Gia đình có thể sửa chữa mả theo ý muốn của gia đình và dòng tộc sao cho đẹp và chắc chắn tùy theo khả năng của mỗi gia đình. Mái bằng ngói hay lá, cột bằng gỗ hay bê tông. Nhưng kích thước thì giống nhau, có phần đất để chôn. Có mái trước, mái sau, giống như một căn nhà của người đang sống. Trong một năm đó, họ cũng giăng mùng, treo võng và đem tấc cả những gì thân thuộc đối với họ để đặt cạnh mộ, mục đích để họ tiêu dùng. 
Lễ bỏ mả
Chỉ sau khi làm lễ bỏ mả, người sống mới yên tâm rằng mình đã làm tròn bổn phận với người đã khuất và người chết. Tức linh hồn hay ma mới có thể tái sinh vào kiếp khác, tiếp tục một cuộc đời mới. Chính do ý nghĩa nhân sinh này mà lễ bỏ mả (hay lễ bỏ ma) mặc dù mang hình thức tang lễ những lại là hội lễ lớn nhất, vui nhất. Nhưng sau lễ đó, gia đình không làm bất cứ cái gì đến mả cả. Không có đám giỗ hàng năm cho người chết giống như người Kinh.
Tổ chức được lễ bỏ mả
Để tổ chức được lễ bỏ mả, thì các nhà phải chuẩn bị đủ gạo, thịt, rượu, đồ dùng cúng lễ nói chung. Tồi báo tin cho họ hàng, buôn làng tới dự. Phải có hàng chục người chặt gỗ, đẽo tượng, làm nhà mả hàng tháng trời trước lễ bỏ mả. Và có khi lên tới cả trăm người đến dự và ăn uống trong những ngày chính lễ. Tùy theo khả năng gia đình mà sẽ tổ chức khác nhau cho các mả. Có gia đình làm 3 – 4 con trâu bò nhưng cũng có gia đình làm đến cả 10 con bò. 
Tổ chức được lễ bỏ mả
Trước khi bắt tay làm nhà mả
Trước khi bắt tay làm nhà mả, già làng phải làm lễ cúng gà, khấn ở nhà Rông và ở mả. Người ta còn trồng cây chuối đầu và cuối mộ, thả gà nhỏ vào rừng. Tượng trưng cho linh hồn người chết tự do bay đi. Mọi thứ chuẩn bị xong xuôi thì lễ hội bắt đầu. Ngày đầu tiên là ngày bỏ nhà mả cũ, dựng nhà mả mới. Gia chủ thịt lợn (trâu, bò), cúng rượu. 
Tổ chức được lễ bỏ mả
Cả buôn làng tới làm giúp, ăn uống, vui chơi như là làm việc nhà mình. Nhà ai có rượu ché (rượu cần) thì mang theo cùng tham gia cùng gia đình. Tiệc được tổ chức từ khoảng trưa cho đến xế chiều sau khi thức ăn được chuẩn bị sẵn từ lúc sáng. Khi dựng xong nhà mả, cả nhà và họ hàng đến đó cúng. Thầy cúng ăn bận nghiêm chỉnh, ngồi bên chén rượu cúng. Ngoảnh mặt về phương Đông, đọc lời khấn cầu hồn người chết rất lâm li, thống thiết.Người dân chuẩn bị rượu ché cho gia chủ.
Khi tế cúng vừa xong, thì lập tức, trong ánh lửa bập bùng của hàng chục đống lửa và dưới ánh trăng mát dịu. Tiếng cồng chiêng rộn rã nổi lên. Theo nhịp âm thanh cồng chiêng mọi người hòa vào đoàn múa diễu quanh ngôi nhà mồ nhấp nhô huyền ảo trong đêm. Ngày hôm sau, mọi người tập họp tại nhà Rông rồi mới ra nhà mả. Gia chủ sẵn sàng rượu, thịt để làm lễ to hơn. Đây là lễ cúng chính vĩnh biệt hồn người chết. 
Lễ bỏ mả
Rồi mọi người vào nhà mả đưa những người góa ra sông tắm, chải đầu, mặc áo váy, khố mới cho họ. Rồi đưa họ về khu nhà mồ đang rộn ràng tiếng cồng chiêng và nhịp chân múa nhảy. Từ nay, họ đã được giải phóng, đã không còn phải ràng buộc gì với người đã chết nữa. Ai nấy đều vui vẻ, hồ hởi, mời, kéo những người góa vào vòng múa vui của dân làng.
Ý nghĩa Lễ bỏ mả
Lễ bỏ mả là một lễ hội gắn với việc tang nhưng lại vui vẻ, hào sảng như một ngày hội. Bởi, theo quan niệm của đồng bào Tây Nguyên. Càng sớm làm lễ bỏ mả thì linh hồn người chết càng sớm được nhập vào trẻ sơ sinh mà quy về dương thế, sống với đồng tộc. Hơn nữa, đây là dịp thể hiện trách nhiệm cộng đồng, gia đình, người thân với người đã khuất. Và, một lý do nữa, chỉ sau khi đã làm lễ bỏ mả, thì vợ hoặc chồng của người chết mới được tái giá.
TOUR DU LỊCH ĐÀ LẠT (4N3Đ)
LỄ HỘI FESTIVAL HOA ĐÀ LẠT